Een van de belangrijkste uitgangspunten van de stoïcijnse filosofie, is dat de wereld één is en kan worden beschouwd als een groot levend organisme die natuurwetten kent en een aantal universele principes heeft.
Oftewel, we zijn allemaal onderdeel van een veel groter geheel en er is geen twijfel over mogelijk dat de keuzes van ieder mens een directe of indirecte invloed heeft op zijn omgeving en op de rest van de wereld.
In oude inheemse en spirituele tradities weet men dit al duizenden jaren, maar tegenwoordig wordt het ook door de wetenschap en door de kwantumfysica bevestigd, dat alles voortkomt uit hetzelfde energetische veld en dat alles in de kosmos met elkaar verbonden is.
Dit is allang geen zweverige boodschap meer en wat ik zelf ook heb ervaren tijdens meerdere meditatieretraites: “Wij staan niet los van de natuur waarin we leven, maar we zijn de natuur en het leven zelf!”
Als we vitaal willen blijven, dan moeten we dus niet alleen goed voor onszelf zorgen, maar ook bijdragen aan het (eco)systeem waarin we leven en als individu de verantwoordelijkheid moeten nemen om zoveel mogelijk onnodig lijden te voorkomen.
Het betekent dat de keuzes die we maken niet alleen moeten passen bij onze eigen waarden, maar dat we ook rekening houden met onze omgeving en de behoeften van anderen, zonder dat dit ten koste gaat van onszelf en van onze eigen autonomie.
Dit primaire stoïcijnse principe is naar mijn mening het beste tegengif tegen de geïndividualiseerde, materialistische en narcistische consumptiemaatschappij van deze tijd.
“Een goed leven, is een leven dat in harmonie is met onszelf en met anderen en met de planeet.”
Wat is het goede leven?
Voor de oude stoïcijnen gaat het in het leven in de eerste plaats om de deugden die je bezit en niet om wat je hebt of om wat je bereikt.
Ze pleiten daarom niet voor de bevrediging van al onze behoeftes en al onze verlangens, maar voor een leven op basis van beheersing en onze bevrijding ervan.
Dit houdt in dat we ons veel minder moeten bezig houden met onze dromen en doelen, maar meer moeten focussen op het ontwikkelen van ons karakter en ons talent.
Wat natuurlijk niet betekent dat we geen ambitie of plezier mogen hebben, maar ‘een waardig mens zijn’ en ‘je plicht doen’ staat bij de stoïcijnen bovenaan.
De stoïcijnse deugden
Hieronder volgt een omschrijving van de vier stoïcijnse deugden en de sterke karaktereigenschappen die ermee gepaard gaan.
1. Wijsheid
Sterke kanten: nieuwsgierigheid, leergierigheid, kritisch denken, humor, creativiteit, bescheidenheid.
Volgens de stoïcijnen en vele andere filosofieën is wijzer worden de weg naar een bewust en beter leven.
Het betekent dat we op de juiste manier denken, dingen zien zoals ze zijn, accepteren wat we niet kunnen veranderen en doelen nastreven die niet ten koste gaan van onze omgeving en van onze eigen vitaliteit.
Wijsheid is de kunst om in alle levensomstandigheden juist te handelen en om te vertrouwen op ons eigen morele kompas en niet altijd ‘de regels’ te volgen, als de situatie daarom vraagt.
Dit houdt ook in dat we onze eigen intenties en motivatie blijven bevragen en niet blijven vasthouden aan onze oude overtuigingen en vooroordelen, omdat we enorm beperkt zijn in ons bewustzijn en in wat we werkelijk weten over de wereld en over onszelf.
Voor mij betekent wijsheid dat ik altijd open sta voor verandering en mezelf zal blijven ontwikkelen en dat ik iemand wil zijn die dankbaar is voor alles wat hij mag meemaken en volledig op de flow van het leven vertrouwt.
Ik vind het leven een fascinerende ontdekkingsreis naar meer zelfkennis en zingeving, waarbij ik vol verwondering en met humor blijf observeren hoe het leven zich vóór mij en dóór mij ontvouwt.
2. Moed
Sterke kanten: authenticiteit, eerlijkheid, openheid, kwetsbaarheid, doorzettingsvermogen, dapperheid, loyaliteit.
Moed betekent dat we onze eigen waarden durven na te leven en onze eigen waarheid durven uit te spreken. Het is de bereidheid om angst, onzekerheid, tegenslag, teleurstelling, intimidatie en de confrontatie met lichamelijke pijn aan te gaan en te doorstaan.
Het betekent niet dat we nergens bang voor zijn, maar dat we besluiten om iets tóch te doen, omdat het belangrijk voor ons is, zelfs als we er (op dat moment) door zullen lijden.
Het houdt ook in dat we kwetsbaar durven te zijn en de dingen die ons niet meer dienen durven los te laten – en dat we bereid zijn om met die onzekerheid om te gaan.
Dit heb ik zelf ervaren, toen ik besloot om; een punt achter een leuke langdurige relatie te zetten; als zelfstandig ondernemer aan een derde carrière te beginnen; de wereld rond te reizen; aan de andere kant van deze aardbol te gaan wonen en afscheid te nemen van mijn goedbetaalde IT-baan.
Hier was best wel wat moed voor nodig, maar achteraf ben ik blij dat ik destijds dicht bij mijn eigen waarden ben gebleven en ben ik dankbaar dat ik het heb gedaan.
Moedig zijn (en wijzer worden) betekent ook dat we onze shit niet (meer) op anderen projecteren en extreem eerlijk naar onszelf leren kijken en onze schadelijke schaduwkanten onder ogen durven zien.
Wat verdomd ingewikkeld is, omdat we onszelf vaak voorliegen en vreselijk voor de gek houden – en omdat de wereld complex is – en omdat we de neiging hebben om onszelf speciaal te vinden en graag willen geloven dat we het beter weten en dat we goede mensen zijn.
Dit is gewoon een beperking van ons brein en onderdeel van onze psychologie waar we allemaal last van hebben.
We vinden het extreem lastig om toe te geven dat we iets niet weten – of dat we ons onzeker of onveilig voelen en dat we de behoefte hebben het leven te controleren en onze omgeving te manipuleren.
Ook willen we naar mijn idee niet graag erkennen, dat we zelf (als mens) tot vreselijke dingen in staat zijn en hebben we werkelijk geen idee hoe moedig we eigenlijk zijn, als het er daadwerkelijk op aan komt.
Hoe trouw of dapper ben je eigenlijk, als je daarin nog nooit echt bent getest? Hoe eerlijk ben je naar jezelf en anderen, als je jezelf niet goed kent?
Er is moed voor nodig om naar je eigen geweten te luisteren en authentiek te blijven en het is absoluut niet eenvoudig om altijd ‘het goede’ te doen en niet te handelen vanuit ons egoïstische denken en ons aangeboren narcistische gedrag.
Durf jij jezelf echt te leren kennen? Want dat is de grootste uitdaging en het avontuur van je leven, volgens mij. Durf kritisch naar jezelf te kijken en zeg eens eerlijk: “Hoe moedig ben jij?”
“Als je de moed toont om je eigen weg te gaan, dan pas toont de weg zich aan jou.”
3. Rechtvaardigheid
Sterke kanten: verantwoordelijkheid, verbinding, vertrouwen, vriendelijkheid, compassie, leiderschap.
Rechtvaardigheid betekent dat we eerlijk zijn en altijd de intentie hebben om ‘het goede’ te doen, want als we onrechtvaardig handelen, dan raakt dit nooit alleen onszelf.
Keizer Marcus Aurelius schreef ooit: “Wat niet goed is voor de zwerm, is ook niet goed voor de bij.” Dit zou je simpelweg kunnen omschrijven als ‘rekening houden met anderen’, maar volgens mij gaat het veel verder dan dat.
Voor mij houdt het niet alleen in dat we 100% verantwoordelijkheid nemen voor ons eigen leven, maar dat we daarbij ook de autonomie van anderen respecteren, andere meningen accepteren, het leven op deze planeet waarderen en zoveel mogelijk moeten streven naar ‘win-win’.
Rechtvaardigheid is doen wat goed is voor onszelf én voor onze omgeving. Het gaat over leven vanuit ons hart en over beslissingen maken vanuit liefde, compassie en vertrouwen. Niet vanuit veroordeling, angst, afgunst, schuld, schaamte en spijt.
Het betekent dat ik onvoorwaardelijk wil geven, zonder dat ik daar iets voor terugverwacht en dat ik iets wil bijdragen aan het welzijn van anderen, zonder mezelf daarbij te verliezen en me bewust te blijven van mijn eigen behoeftes en mijn belastbaarheid.
4. Gematigdheid
Sterke kanten: zelfregulatie, bedachtzaamheid, gelijkmoedigheid, dankbaarheid, waardering voor schoonheid.
Gematigdheid is wat we in het Nederlands als ‘Het Juiste Midden’ of ‘De Gulden Middenweg’ beschrijven en wat in het Boeddhisme wordt aangeduid als het bewandelen van ‘The Middle Way’.
Het is de doorlopende dans en oneindige dialoog van het leven.
De balans tussen zijn en niet-zijn, orde en chaos, actie en abstractie, gehechtheid en afkeer, onze vrije wil en dat wat vastligt – en ons vermogen om niet aan extreme zelfafwijzing of oneindige zelfbevrediging ten onder te gaan.
Voor mij gaat gematigdheid over de juiste balans tussen werken en spelen en over de onthechting van oude egopatronen, het doorzien van destructieve gewoontes en het beheersen van onze emoties, waar we ons, zoals je inmiddels weet, niet al te veel door moeten laten (mis)leiden.
Wanneer we altijd bezig blijven met de behoeftes van ons -getraumatiseerde en gekwetste – ego en blijven streven naar de bevrediging van al onze verlangens, dan zullen we nooit tevreden zijn.
Volgens de stoïcijnen is de zin van het leven, dat we werken aan ons karakter, meer vervulling halen uit datgene wat we al hebben en zo min mogelijk leunen op externe zaken voor ons geluk.
“Een nobel mens zijn en een goed leven leiden, is het hoogste doel om na te streven.”
Een goed mens is een gelukkig mens, aldus de stoïcijnen. Externe factoren als status, geld en gezondheid zijn prettige bijkomstigheden, maar voor ons geluk niet van belang.
Ik geniet volop van mijn gezondheid en ik heb ook niets tegen geld en gave spullen, maar voor mij draait het leven vooral om eenvoud.
De essentie van het leven gaat niet om wat je bezit, maar om het ontwikkelen van jezelf en de persoon die je wilt zijn.
Dit vind ik een prachtige quote van Dr. Wayne Dyer: “Je krijgt nooit wat je wilt hebben, maar wat je bent dat trek je aan.”
Wijsheid, moed, rechtvaardigheid en gematigdheid zijn volgens de stoïcijnen dé voorwaarden voor het goede leven.
Voor welke waarden wil jij staan?
Vind je dit artikel interessant?
Download dan net als 2500+ anderen mijn e-book en ontvang meer inzichten van mij in je mail!
Leon Nan
Vitaliteitscoach en mentor voor mannen die grip op hun leven willen hebben en meer standvastig willen zijn.
Hulp nodig?
Wil jij rust in je hoofd, energie in je lijf en zin in je dagen? Then let’s talk! Klik hieronder en plan direct een vrijblijvend gesprek.
