“Een vitaal leven, is een leven dat in harmonie is met onszelf, met anderen en met de planeet.”
We zijn namelijk allemaal onderdeel van een veel groter geheel en er is geen twijfel over mogelijk dat de keuzes van ieder mens een directe of indirecte invloed heeft op zijn (sociale) omgeving.
Als we vitaal willen blijven, dan moeten we dus niet alleen goed voor onszelf zorgen, maar ook bijdragen aan het (eco)systeem waarin we leven en als individu de verantwoordelijkheid moeten nemen om zoveel mogelijk onnodig lijden te voorkomen.
Het betekent dat de keuzes die we maken niet alleen passen bij onze eigen normen en waarden, maar dat we ook rekening houden met onze omgeving en met de behoeften en waarden van anderen, zonder dat dit ten koste gaat van onze eigen autonomie.
Wat is autonomie?
Autonomie (van het Griekse autos: zelf, en nomos: norm of wet) betekent letterlijk ‘zelfnormering’ of ‘zelfwetgeving’.
Het zijn zelfopgelegde regels die wij hanteren om met anderen samen te leven en onderdeel te zijn van onze gemeenschap en de maatschappij.
Deze normen en waarden worden vervolgens onderdeel van onze identiteit en hebben ontzettend veel invloed op onze persoonlijke waarden en op ons eigen gedrag.
De set regels waaraan de wereld volgens jou ‘zou moeten voldoen’ en wat jij doorgaans ‘normaal’ vindt zal (in eerste instantie) nooit uit jezelf komen, maar zal altijd voortkomen uit je familie (-systeem) en de cultuur waarin je opgroeit.
Vroeger hadden we beperkte mogelijkheden en veel minder autonomie en (keuze-) vrijheid dan tegenwoordig, maar de mensen wisten ook niet beter en er waren weinig opties.
Veel ziekten, oorlogen, koningen, keizers, kerken en religies bepaalden honderden jaren geleden de regels en daarmee de kwaliteit van leven en er zijn nog genoeg landen in de wereld waar een dictatoriaal regime voor iedereen de wetten bepaalt.
In onze hedendaagse westerse samenleving kunnen we veel meer onze eigen regels bepalen, maar ondanks deze vrijheid, worden we hier volgens de laatste burn-out cijfers niet echt vitaler van.
Het verdwijnen van religie, de wetenschappelijke vooruitgang, de prestatie- en consumptiemaatschappij, de komst van sociale media en een wereld met ongekend veel mogelijkheden hebben er voor gezorgd dat we materialistischer en individualistischer zijn geworden en dat we moeite hebben met keuzes maken en vaak verkeerde dingen nastreven.
We leggen onszelf (en anderen) regels op, die onmogelijk zijn om na te leven en proberen te voldoen aan allerlei verwachtingen (van anderen), die negatieve stress veroorzaken en ten koste gaan van onze vitaliteit.
Een gebrek aan autonomie
We hebben allemaal een aantal fundamentele basisbehoeftes, die nodig zijn om te kunnen floreren en onszelf te kunnen ontwikkelen als mens.
Dit zijn niet alleen lichamelijke behoeftes, zoals: zuurstof, bewegen, slapen, eten, drinken en de natuur, maar ook een veilige omgeving en psychologische basisbehoeftes, zoals: (sociale) verbinding, respect en autonomie.
Deze basisbehoeften zijn universeel en spelen een belangrijke rol, wanneer het gaat om hoe goed mensen zich voelen en hoe goed ze functioneren.
Een gebrek aan autonomie is een vorm van chronische stress die schadelijk is voor onze lichamelijke en mentale gezondheid.
Hoe minder autonomie we ervaren, hoe meer we hieronder lijden en in een ‘overleefstand’ terechtkomen, wat het tegenovergestelde is van vitaliteit.
De meeste klanten die ik coach worden in hun leven dagelijks teruggehouden door een gebrek aan autonomie.
De keuzes die ze maken komen niet vanuit hunzelf, maar worden voornamelijk bepaald door hun omgeving en door invloeden van buitenaf.
Deze mensen zijn niet aan het leven, maar worden door anderen geleefd.
Moeten of willen?
Onze behoefte aan autonomie zorgt ervoor dat we lijden, wanneer we te maken krijgen met onvrijwillige restricties en verplichtingen en (sociale) druk van buitenaf.
Het maakt, naar mijn idee, niet uit of je 5 of 65 jaar oud bent, de meeste mensen hebben er doorgaans een hekel aan, om aan te horen wat ze wel of niet ‘zouden moeten doen’.
Dit kunnen taken zijn van anderen, maar ook onze eigen verwachtingen en de verantwoordelijkheden die we onszelf opleggen.
Je hoeft alleen maar naar je eigen uitstelgedrag te kijken, om erachter te komen hoeveel weerstand je ervaart bij dingen die je (van jezelf!) ‘moet’.
‘Ik moet gezond eten’, ‘Ik moet meer sporten’, ‘Ik moet afvallen’, ‘Ik moet naar die verjaardag’, ‘Ik moet mijn moeder bellen’, ‘Ik moet studeren’, ‘Ik moet werken’…, ‘Ik moet …’, ‘Ik moet …’, ‘Ik moet …‘
Als je continu rondloopt met het idee dat je alles wat je doet ‘moet doen’ en jezelf van alles oplegt en onhaalbare doelen stelt, dan zal dit een behoorlijke hoeveelheid (negatieve) stress met zich meebrengen.
Dit gaat niet alleen ten koste van je autonomie, maar ook van je wilskracht, waardoor je vroeg of laat terugvalt in je oude of destructieve gedrag,
[ Lees ook: Heb jij de juiste mindset? ]
Wanneer we autonome keuzes maken, dan houden we iets veel langer vol, dan wanneer we grotendeels gemotiveerd worden vanuit schuld, spijt of schaamte of door een externe beloning of door (de angst voor) straf.
Vrijheid of autonomie?
De vrijheid om dingen op je eigen manier te doen draagt veel bij aan ons welzijn en ons geluk.
Hoe meer autonomie we ervaren, hoe vitaler we zijn.
Dit betekent echter niet dat je alleen nog maar aan jezelf denkt en dat de wereld om jou draait, want dat maakt je egocentrisch en een narcistisch lul.
Autonomie is het tegenovergestelde van individualisme, omdat je niet alleen doet wat goed is voor jou, maar dat je daarbij bij óók rekening houdt met je omgeving.
Autonoom zijn houdt in, dat je ook de autonomie van anderen respecteert, zonder dat dit ten koste gaat van jezelf.
Als je in een vrij land wilt leven, waar iedereen voldoende autonomie heeft, dan zal je altijd de keuze moeten maken om iets van jezelf in te leveren in het belang van de groep en het grotere geheel.
Volledig vrij willen zijn is onverstandig, onzinnig en onhaalbaar, maar je kunt er wel voor kiezen om vrijwillig (autonoom) een deel van je eigen vrijheid op te geven.
“Vroeger dacht ik dat ik veel behoefte had aan vrijheid. Dit is nog steeds wel een belangrijke waarde van mij, maar waar ik vooral veel behoefte aan had was autonomie en het vermogen om mijn eigen keuzes te mogen maken. Hier was in mijn jonge jeugd helaas niet heel veel ruimte voor.“
Hoeveel vrijheid je uiteindelijk wilt opgeven is voor iedereen verschillend.
Sommige mensen hebben meer behoefte aan vrijheid en zelfstandigheid, terwijl anderen juist veel meer behoefte hebben aan veiligheid en veel socialer zijn en graag willen behoren tot een groep.
Maar ook in het laatste geval is het ontzettend belangrijk dat je gewaardeerd wordt en zelfstandig keuzes mag maken.
Dit is essentieel voor iedere gezonde relatie:
Zorg ervoor dat je zelf voldoende autonomie ervaart, maar dat je ook de autonomie van anderen (partner, kinderen, vrienden, collega’s) respecteert en anderen in hun waarden laat.
Voortdurend streven naar harmonie gaat ten koste van jezelf, maar alleen bezig zijn met je eigen behoeften (en dus geen rekening houden met je omgeving) gaat uiteindelijk ook ten koste van je relaties.
Hoeveel autonomie ervaar jij?
Vitaal zijn en een autonoom en zinvol leven leiden is een combinatie van zelfstandigheid en conformiteit.
Dit houdt in dat we de moed ontwikkelen om voor onszelf op te komen, de waarden van anderen respecteren en onze eigen normen en waarden (en onze angsten) niet op de wereld projecteren.
Hoeveel autonomie ervaar jij momenteel in je leven?
Kun jij helemaal jezelf zijn en je eigen keuzes maken? Of laat jij je keuzes (te vaak) afhangen van wat anderen vinden?
Leef jij van binnen naar buiten en volg jij je eigen waarden? Of loop jij voortdurend achter de feiten aan en laat je altijd alles door een ander bepalen?
Dat is het interessant om eens te onderzoeken en bij jezelf af te vragen.
Vind je dit artikel interessant?
Download dan net als 3000+ anderen mijn e-book en ontvang meer inzichten van mij in je mail!
LEON NAN
Mentor en motivator voor mannen die willen bouwen aan een bewust en beter leven.
Hulp nodig?
Wil jij meer rust in je hoofd, energie in je lijf en zin in je dagen? Then let’s talk! Klik hieronder en plan direct een vrijblijvend gesprek.
