Onze identiteit is een optelsom van al onze ervaringen, overtuigingen en de gedachten die we hebben over onszelf en over de wereld.
Dit bepaalt onze normen en waarden en heeft ontzettend veel invloed op ons gedrag en op onze kwaliteit van leven.
Het is daarom essentieel om te weten wat goede waarden zijn en om erachter te komen waar we op dit moment de meeste waarde aan hechten.
Maar dit is veel lastiger dan we onszelf realiseren. De meeste mensen weten helemaal niet wat hun persoonlijke waarden zijn en hebben hier nog nooit bewust over nagedacht.
Dit komt omdat we de meeste waarden die we hebben gewoon (onbewust) overnemen van onze ouders en onze omgeving.
Wat zijn waarden?
Waarden en normen vind je binnen iedere cultuur. Het zijn de gedragsregels die we hanteren voor het creëren van een goed functionerende samenleving.
Eenvoudig gezegd zijn normen de geschreven en ongeschreven regels voor ons gedrag en zijn waarden datgene wat wij persoonlijk belangrijk vinden in het leven.
Hierbij is het belangrijk om te weten, dat onze waarden aangeleerd zijn en van veel factoren afhankelijk zijn.
Veel van onze waarden zijn cultureel bepaald, maar persoonlijke waarden kunnen heel erg verschillen en zijn afhankelijk van je karakter, familieachtergrond en je persoonlijke situatie.
In Nederland zijn bijvoorbeeld vrijheid, gelijkheid, democratie, respect en tolerantie, belangrijke waarden die aan het fundament liggen van onze normen, terwijl dit binnen andere culturen en bevolkingsgroepen veel minder ‘normaal’ is.
Soms stemmen onze waarden overeen met de afgesproken regels en de waarden van anderen, maar soms ook niet.
Wanneer we allemaal vergelijkbare waarden hebben, dan kunnen we beter samenwerken met elkaar en hebben we een veel leuker leven, dan wanneer deze (te) ver uiteen lopen.
Dit kan het lastiger maken om met anderen samen te werken of voor conflicten zorgen in je leven, wanneer jouw waarden te veel verschillen met die van een ander.
Ook kunnen onze waarden veranderen, omdat we (naar mate we ouder worden) bepaalde zaken minder of meer belangrijk gaan vinden.
Waar hecht jij (meer) waarde aan?
Ieder moment van de dag neem je bewust en onbewust beslissingen over hoe je je tijd doorbrengt, wat je aandacht geeft en waar je je energie aan uitgeeft.
Jij bent dus een reflectie van jouw waarden en deze waarden worden continu gespiegeld door jouw gedrag.
Dit laatste is belangrijk om te weten, omdat ons gedrag niet altijd overeenkomt met de waarden die we denken en zeggen te hebben:
Je vertelt anderen dat je betrokken bent bij het klimaatprobleem, maar pakt voor elke boodschap de auto en eet nog steeds drie keer per dag vlees.
Je wilt graag meer energie, maar ligt nog steeds elke avond met een zak chips op de bank tv te kijken en gaat nooit op tijd naar bed.
Je zegt dat je waarde hecht aan je gezondheid, maar je drinkt regelmatig alcohol en/of rookt nog steeds een pakje sigaretten per dag.
Je vindt het belangrijk om open en eerlijk te zijn, maar je vertelt de mensen om je heen niet wat je eigenlijk al heel lang dwars zit.
Je wilt graag een goede band met je familie, maar je spreekt ze zelden om te vragen hoe het gaat.
Je wilt graag meer tijd voor jezelf, maar je agenda staat bomvol en je bent alleen maar bezig met (het zorgen voor) anderen.
Je wilt graag een leuke relatie, maar je bent meer met je werk bezig en hebt totaal geen interesse in wat je partner doet of gaat liever op stap met je vrienden.
Dan is er blijkbaar toch iets waar je meer waarde aan hecht…
Wat is jouw hoogste waarde?
Mensen hebben behoefte aan veiligheid en verbinding en de behoefte om erkenning te krijgen.
Wanneer we ooit in ons leven een gebrek hebben gehad aan veiligheid, liefde, aandacht, waardering, geld, etc., dan kan dit onbewust de belangrijkste drijfveer in ons leven worden.
Dit kan ons leven uiteindelijk negatief of zelfs destructief gaan beheersen, zoals bijvoorbeeld:
- Alleen maar bezig zijn met je lichaam en met je uiterlijk, omdat je de gedachte hebt dat anderen anders niet van je houden.
- Niet goed voor jezelf zorgen, omdat je (diep van binnen) de gedachte hebt dat je niets waard bent.
- Niet stil kunnen zitten en altijd maar bezig zijn, omdat je je anders nutteloos voelt.
- Niet stoppen met je studie of je baan, omdat je eigenwaarde afhangt van het behalen van je diploma of de overtuiging dat je niet ‘mag’ opgeven.
- Geen grenzen aangeven, omdat je meer waarde hecht aan de gevoelens en meningen van anderen.
- Voortdurend streven naar succes, omdat je het idee hebt dat je dan eindelijk geliefd of goed genoeg bent.
- Steeds op zoek zijn naar een nieuwe relatie en/of aandacht van anderen, omdat je dit vroeger niet of nauwelijks hebt gekregen.
- Iets achterhouden voor de mensen om je heen, omdat je bang bent voor hun reactie, of mensen niet wilt kwetsen uit angst om ze kwijt te raken.
Je bent wat je doet, niet wat je hebt
Je eigenwaarde laten afhangen van wat je bezit of wat je bereikt, hoeveel geld je verdient, hoe je eruitziet of wat anderen van jou vinden, is ook een goede manier om in de problemen en in te leveren op je vitaliteit:
- Als ik deze promotie maak, dan ben ik succesvol;
- Als ik deze studie haal, dan ben ik goed genoeg;
- Als ik slank ben, dan ben ik aantrekkelijk;
- Als ik altijd voor anderen klaar sta, dan word ik gewaardeerd;
- Als ik een leuke relatie heb, dan ben ik gelukkig;
- Als ik niet bel, dan is hij/zij teleurgesteld;
- Als ik dit zeg, dan wordt hij/zij vast boos.
Wanneer we dingen waarderen die buiten onszelf liggen en waar we geen controle over hebben, dan geven we in principe (alle controle van) ons leven en ons geluk uit handen.
Er is niets mis met geld verdienen, of er goed uitzien, of met ambitie, maar je imago of succes of status kunnen beter niet de allerbelangrijkste reden waarom jij jezelf waardeert en waarom je doet wat je doet.
Het is essentieel om erkenning krijgen, maar onze eigenwaarde moet uiteindelijk voortkomen uit respect voor ons (ware) zelf en niet worden bepaald door ons imago (of ego) en wat anderen van ons vinden.
Dit doe je door te werken aan je karakter en aan je competenties en door te doen waar JIJ blij van wordt en wat JIJ belangrijk vindt.
Wanneer je waarden falen
Als je ergens vastloopt in je leven, dan betekent dit per definitie dat je oude waarden niet meer werken.
Je zal dan afscheid moeten nemen van je oude waarden en moeten besluiten dat iets anders vanaf nu belangrijker voor je is.
Dit is echter niet zomaar een kwestie van willen, maar betekent dat je moet werken aan een nieuwe identiteit.
Je moet dan gaan definiëren wie die persoon is en beslissen in welke richting jij jezelf wilt ontwikkelen.
Je mag dan ontdekken wie je wilt zijn en welke waarden beter bij je passen.
Dit is niet alleen moeilijk, omdat we een deel van onze identiteit kwijtraken, maar ook omdat we vaak niet goed weten waar we zo (extreem) aan gehecht zijn.
Sommige waarden kunnen namelijk heel diep zitten, omdat ze voortkomen uit onze opvoeding en wat we in het verleden hebben meegemaakt.
Hierdoor kunnen we als volwassene vastlopen in waarden die we in onze kindertijd en/of pubertijd al hebben ontwikkeld, maar nu een negatieve invloed hebben op ons gedrag.
Wie je denkt dat je bent, ben je niet
Wanneer je moeite hebt met keuzes maken en prioriteiten stellen of telkens terugvalt in je oude gedrag, dan betekent dit per definitie dat je ergens anders nóg meer waarde aan hecht.
Veel mensen hebben echter geen idee wat hun huidige waarden zijn en waarom ze elke keer weer vastlopen in hun leven.
Onze gedrag en de manier waarop we denken kan namelijk zo geautomatiseerd zijn, dat we er niet eens van bewust zijn dat we het doen.
Of we zien wel dat er iets misgaat, maar we weten niet waarom en missen het inzicht om hier een oplossing voor te bedenken, ondanks alle informatie en adviezen van anderen.
Het is ook niet eenvoudig om deze inzichten te krijgen.
Dit komt omdat we – 1) Niet weten wat we niet weten – en 2) Niet weten wat we moeten doen om tot nieuwe inzichten te komen.
We zien namelijk vooral wat we willen zien en we geloven zo sterk in onze eigen overtuigingen en vooroordelen, dat we onszelf ermee voortdurend voor de gek houden.
Oftewel: “We gaan geloven in onze eigen bullshit!”
We verdedigen onze identiteit en onze eigen standpunten en zijn hierdoor zelden in staat om onszelf objectief te bekijken en kritisch te zijn over wat we doen.
Bovendien is het veel gemakkelijker om het probleem buiten onszelf neer te leggen en om te zien wat er ‘mis is’ met anderen, dan te ontdekken wat er allemaal aan onszelf ‘mankeert’.
De meeste mensen zijn niet bereid (of niet in staat) om écht naar binnen te gaan en eerlijk te zijn over zichzelf, tegenover zichzelf, en verzinnen allerlei excuses om hier onderuit te komen.
We durven het niet, omdat we ergens diep van binnen weten dat we niet altijd doen wat het beste voor ons is én voor de mensen om ons heen. – en dat is pijnlijk.
Wanneer we daadwerkelijk iets wilt veranderen, dan moeten we leren om met zelfcompassie en een eerlijke blik naar onszelf te kijken.
We moeten leren om afstand te nemen van het valse zelfbeeld dat we gecreëerd hebben en bereid zijn om ook de negatieve kanten van onszelf te willen zien, zonder ons hiervoor te schamen of extra te veroordelen.
Wie ben jij echt?
Vergeet alle gedachten en verhalen die je over jezelf hebt gecreëerd en ga de komende weken eens goed kijken naar je eigen GEDRAG.
Hierbij is het dus belangrijk om te kijken naar wat je daadwerkelijk ZEGT en DOET en niet hoe je het graag zou willen zien!
Stel jezelf hierbij de volgende vragen:
1. Wat is mijn hoogste waarde? Wie of wat is momenteel het belangrijkste in mijn leven? Waaraan besteed ik de meeste tijd en welke positieve en negatieve invloed heeft dit op mijn dagen?
2. Wat vind ik van de manier waarop ik communiceer met mezelf en anderen? Hoe verbind ik me met mensen in mijn omgeving? Hoe praat ik tegen mezelf?
3. Behandel ik anderen en mijzelf met compassie en respect? Veroordeel ik mezelf en anderen? Voel ik me vaak schuldig of schaam ik me ergens voor?
4. Maak ik mijn eigen keuzes? Heb ik voldoende autonomie of handel ik meer vanuit een gevoel van verplichting en doe ik meer wat anderen van mij willen of verwachten?
5. Wat doe ik niet? Welke mensen, gesprekken, taken of situaties vermijd ik en/of durf ik niet onder ogen te komen?
6. Zorg ik goed voor mezelf? Welke gewoonten hebben momenteel een nadelige invloed op mijn lichamelijke en/of mentale gezondheid?
Leef jij momenteel werkelijk volgens jouw eigen waarden? Laat het me weten!
Vind je dit artikel interessant?
Download dan net als 3500+ anderen mijn e-book en ontvang meer inzichten van mij in je mail!
LEON NAN
Vitaliteitscoach en mentor voor mannen die willen bouwen aan een bewust en beter leven.

Hulp nodig?
Wil jij meer rust in je hoofd, energie in je lijf en zin in je dagen? Then let’s talk! Klik hieronder en plan direct een vrijblijvend gesprek.