Rampzalige relaties

Leestijd: 7 minuten

In mijn artikelen en coachingsgesprekken praat ik veel over het belang van goede relaties en het creëren van een ondersteunende omgeving.

Het is namelijk een basisbehoefte van mensen om zich verbonden te voelen (en erkenning te krijgen) en een gevoel van eenzaamheid kan grote nadelen hebben voor onze gezondheid.

Dit houdt echter niet in, dat we ten koste van alles in een relatie moeten blijven hangen en afhankelijk worden van anderen voor onze eigenwaarde en ons eigen geluk.

Hoe afhankelijker je bent in je relatie(s), hoe rampzaliger het wordt.

Natuurlijk zijn er altijd uitzonderingen op de regel (want er zijn zat mensen die er een leven lang in blijven hangen), maar extreem afhankelijke relaties zullen zelden standhouden.

Het zijn relaties met veel conflicten, waarbij mensen continu over hun eigen grenzen en/of die van anderen heen gaan, verslaafd zijn aan drama en elkaar en/of zichzelf regelmatig afbreken – en hierdoor lijden als gevolg.

Verslaafd aan drama

Om in te gaan op waarom sommige mensen het zo moeilijk vinden om een ​​ongezonde relatie los te laten, moet je het volgende begrijpen:

Een ongezonde relatie is een relatie waarbij twee mensen emotioneel afhankelijk van elkaar zijn. – Dit  wil zeggen dat ze elkaar gebruiken voor de goedkeuring, de erkenning en het respect die ze zichzelf niet kunnen geven.

Dit in tegenstelling tot een gezonde relatie.

Een gezonde relatie is wanneer twee mensen emotioneel onderling afhankelijk zijn – Dit wil zeggen dat ze elkaar respecteren en erkennen, omdat ze zichzelf goedkeuren, respecteren en vertrouwen.

Mensen in gezonde relaties vermijden drama, omdat ze vinden dat onnodige conflicten afbreuk doet aan de betekenis en het belang van hun relatie.

Ze verwachten van elkaar dat ze ieder de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en hun eigen emoties, want alleen dan kunnen ze écht voor elkaar zorgen en op een gezonde en gelijkwaardige manier een verbinding aan gaan.

In plaats van in een machtsstrijd te belanden en allerlei manipulatieve spelletjes te spelen, om hun behoeftes te bevredigen, minimaliseren ze conflicten om meer ruimte te maken voor vriendschap en voor de liefde die er al(tijd) is.

Het onveilige kind

Afhankelijke mensen voelen zich diep van binnen onveilig en onzeker en gebruiken andere mensen als middel, om zich ‘goed te voelen’ en hun emoties te beheersen.

Dit komt grotendeels omdat ze (in hun jeugd) niet geleerd hebben hoe ze hun eigen behoeftes op een gezonde manier kunnen invullen.

Ze missen het vermogen om hun emoties op een gezonde manier te uiten en ze nemen geen verantwoordelijkheid voor hun eigen gevoel.

Kinderen zijn hier het allerbeste voorbeeld van.

Een kind van drie wil het liefst z’n eigen zin krijgen en houdt verder geen rekening met de gevolgen of wat een ander daarvan vindt.

Dit is wat alle peuters doen. Die houden zich niet aan de sociale normen en ‘regels’ en zijn in feite nog een slaaf van hun impulsieve verlangens en driften.

Wanneer ze er niet in slagen om hun behoeftes te bevredigingen, dan voelen ze zich onveilig en worden ze bang, boos of verdrietig en raken in paniek.

Dit hoort mede bij de eerste fase van ons leven, omdat we dan veel behoefte hebben aan veiligheid en nog extreem afhankelijk zijn van onze opvoeders.

We worden dan grotendeels gedreven door onze primaire drijfveren en ons impulsieve gedrag.

Als ik vroeger mijn zin niet kreeg of niet kon winnen tijdens een spelletje, dan was al snel het huis te klein en ging ik met de wereld (en vooral met mezelf) in gevecht.

In onze pubertijd houden we ook nog weinig rekening met onze toekomst of met wat goed is voor onze sociale omgeving en met het grote geheel.

We zijn dan vooral bezig om erkenning te krijgen en erbij te horen, en met het ontdekken en ontwikkelen van ons ego en onze eigen identiteit.

In deze fase leven we vooral naar de waarden van onze ouders en de omgeving en maatschappij waarin we leven, omdat we nog niet weten waar onze eigen waarden liggen en wat onze eigen ‘regels’ zijn.

Als (jongvolwassen) kind doen we er alles aan om gezien en gehoord te worden en ons veilig te voelen.

Ook komen we erachter dat we onze omgeving kunnen manipuleren en leren we voorwaardelijk gedrag.

We doen dingen omdat we daar zélf iets aan hebben of iets voor terug krijgen:

‘Als ik ga schreeuwen, dan krijg ik iets lekkers.’
‘Als ik ga huilen, dan word ik getroost.’
‘Als ik braaf ga spelen, dan is mamma blij.’
‘Als ik goed presteer, dan vindt pappa mij lief.’
‘Als ik mijn kamer opruim, dan krijg ik zakgeld.’
‘Als ik deze kleren draag, dan hoor ik erbij.’
‘Als ik rook, dan vinden anderen mij stoer.’
‘Als ik lieg, dan worden mijn ouders niet boos.’
‘Als ik niet mijn best doe of een fout maak, dan houden ze niet van mij.’
…..

Naarmate we ouder worden is het de bedoeling dat we steeds zelfstandiger worden, naar onze eigen waarden leren leven en onvoorwaardelijke keuzes leren maken.

Onze keuzes moeten dan voortkomen uit wat wij zelf belangrijk en waardevol vinden en wat rechtvaardig en ethisch verantwoord is om te doen.

Niet omdat we er iets voor terug willen of omdat we bang zijn voor een reactie uit onze omgeving of (nog steeds) heel erg op zoek zijn naar bevestiging van buitenaf.

De ‘voor-wat-hoort-wat’ mentaliteit, die we allemaal in de eerste jaren van ons leven aanleren, moeten we leren loslaten, omdat het tegen ons gaat werken als we zo leven.

Het grootste probleem van afhankelijke (lees: onveilig gehechte) mensen is echter, dat ze er (diep van binnen) van overtuigd zijn, dat liefde niet onvoorwaardelijk is, maar dat je het ‘moet verdienen’.

Ze maken alles voorwaardelijk en zijn ontzettend afhankelijk geworden van hun omgeving, als het gaat om hun eigenwaarde en hun emotionele welzijn.

Het valse zelfbeeld

Mensen hebben andere mensen nodig, maar wanneer we extreem afhankelijk zijn, dan raken we de verbinding met onszelf kwijt.

We hebben dan geen aandacht meer voor onze eigen behoeften of we houden helemaal geen rekening meer met de behoeften van een ander.

Dit is wat afhankelijke mensen vaak doen:

Ze hebben een extreme behoefte om te presteren of om andere mensen emotioneel te manipuleren of om de ‘redder’ uit te hangen en alles te willen fixen of om anderen te pleasen, om te compenseren voor hun lage zelfbeeld en hun waardeloze gevoel.

Sommigen hebben zichzelf aangeleerd om veel te klagen (want dan krijg je ook een vorm van aandacht) en altijd anderen de schuld te geven of om van zichzelf een ‘slachtoffer’ te maken en te zwelgen in hun eigen ellende en (zelf-)kritiek.

Anderen kiezen ervoor om verbaal of fysiek geweld te gebruiken en anderen te domineren – en hoe afhankelijker en onzekerder ze zijn, hoe dominanter en destructiever het wordt.

Grandioos vs. waardeloos

Afhankelijke mensen hebben een vals zelfbeeld gecreëerd, wat zich, simplistisch gezegd, kan uiten op twee verschillende manieren:

1) een grandioos zelfbeeld – of 2) een kwetsbaar zelfbeeld.

Dit is ook de reden dat deze twee types elkaar aantrekken in een relatie en waarom ze elkaar nodig hebben; omdat het eigenlijk twee keerzijden van dezelfde medaille zijn en ze niet zonder elkaar kunnen bestaan.

1. Te hoog / grandioos zelfbeeld

Kenmerken hiervan zijn:

• Afwijzen van anderen;
• Alleen rekening houden met jezelf en geen rekening houden met je omgeving;
• Jezelf speciaal vinden en denken dat je meer rechten hebt dan een ander;
• De overtuiging hebben dat je bijzonderder bent en dat graag laten merken;
• Verslaafd zijn aan aandacht;
• Gedreven worden door macht en status ;
• Extreme behoefte aan controle;
• Een gebrek aan zelfreflectie (de fout ligt altijd bij de ander);
• Weinig of geen empathie tonen;
• Weinig of geen geweten hebben;
• De kritiek van anderen negeren;
• Agressief en dominant gedrag tonen;
• Geen ‘nee’ kunnen accepteren;
• Geen grenzen respecteren;
• Vaak overdrijven;
• Veel jaloezie tonen;
• Veel bindingsangst.

2. Te laag / kwetsbaar zelfbeeld

Kenmerken hiervan zijn:

• Zelfafwijzing;
• Alleen maar zorgen voor anderen en niet goed zorgen voor jezelf;
• De overtuiging hebben dat je minder bent dan andere mensen en minder rechten hebt dan een ander;
• Vaak eenzaam voelen;
• Vaak verlegen zijn;
• De neiging hebben om anderen op een voetstuk te zetten;
• Conflicten en kritiek van anderen zoveel mogelijk willen voorkomen;
• Regelmatig situaties proberen te vermijden, waarvan je vermoedt dat ze kwetsend zijn;
• Voortdurend bezig zijn met hoe anderen zich gedragen en wat anderen van je vinden;
• Grote moeite hebben met zelfwaardering en veel last hebben van een schuldgevoel, schaamte en extreme zelfkritiek;
• Piekeren over alles;
• Perfectionisme;
• Altijd klaar staan om anderen helpen, ook al gaat dit ten koste van jezelf;
• Alles graag ‘goed willen doen’.
• Geen idee hebben waarom je niet gewaardeerd wordt;
• Geen ‘nee’ kunnen zeggen;
• Geen gedoe willen.
• Negatieve emoties onderdrukken of negeren.
• Jezelf machteloos voelen;
• Veel verlatingsangst.

Hoe (on)afhankelijk ben jij?

Hoe afhankelijk we zijn is altijd een optelsom van onze hechtingsstijl, onze opvoeding, onze trauma’s, onze ervaringen onze karaktereigenschappen.

Uiteindelijk hebben we er allemaal in meerdere of mindere mate last van.

Als je minder zelfverzekerd of verlegen bent, dan heb je niet direct een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis en als je behoefte hebt aan controle of aandacht, dan ben je niet per definitie een manipulatieve narcist, maar ook gewoon mens.

We hebben allemaal egoïstische emoties in ons en nagenoeg ieder empathisch (lees: sociaal) mens is vatbaar voor kritiek en voor de meningen en waardering van anderen.

Het gaat echter de verkeerde kant op, wanneer we hierin doorslaan en ons te veel gaan aanpassen of te veel gaan compenseren.

Het zorgt ervoor dat we een vals zelfbeeld creëren en daardoor juist uit verbinding raken, wat altijd leidt tot ongezonde relaties en allerlei verslavingen.

Mensen die bij mij komen vertonen vaak (te) veel emotionele afhankelijkheid, veel zelfafwijzing en een gebrek aan zelfrespect.

Mensen met extreem narcistisch gedrag, zullen zelden bij mij komen, want voor hen ligt het probleem altijd bij een ander en alleen al bij de gedachte aan enige vorm van zelfreflectie, raken zij al in paniek.

Dit is sowieso de fysieke, mentale en emotionele uitdaging van een coachingstraject

Het verliezen van onze identiteit kan een pijnlijk proces zijn en het is beangstigend om onze trauma’s aan te kijken en alle donkere kanten van onszelf te zien.

Dit is echter de enige manier om van een verslaving (aan controle, presteren, werken, pleasen, alcohol, drugs, eten, gokken, geld, shoppen, sex, status, etc.) af te raken.

En om te voorkomen dat we meer lijden veroorzaken en afhankelijk blijven en hierdoor alles in ons leven kapot maken.

---

Vind je dit artikel interessant?
Download dan net als 3500+ anderen mijn e-book en ontvang meer inzichten van mij in je mail!

---

---

---

Hulp nodig?

Wil jij meer rust in je hoofd, energie in je lijf en zin in je dagen? Then let’s talk! Klik hieronder en plan direct een vrijblijvend gesprek.

---