Hoe herken je stress?

Leestijd: 5 minuten

Stress is een belangrijk onderdeel van ons leven.

Een beetje spanning houdt ons namelijk scherp en een gezonde dosis positieve stress verbetert de manier waarop ons lichaam met stress omgaat.

Dit verhoogt je belastbaarheid en is goed voor je gezondheid en je prestaties.

Blijven we echter te lang onder druk of ervaren we onze stress als negatief, dan kan dit uiteindelijk nadelige gevolgen hebben voor je mentale en lichamelijke gezondheid en leiden tot allerlei klachten.

Veel van deze symptomen worden echter niet altijd opgemerkt als stress.

In dit artikel leg ik uit wat stress is en wat de meest voorkomende oorzaken van stress zijn en zet ik een aantal belangrijkste symptomen van (te veel) stress voor je op een rij.

Wat is stress?

Stress betekent letterlijk druk of spanning. Het lichaam reageert op een iets in zijn omgeving doormiddel van het afgeven van een aantal zogenaamde ‘stresshormonen’.

Deze stresshormonen zijn zeer nuttig en zetten ons aan tot actie. Het maakt ons alerter en geeft ons de nodige focus, kracht en energie om een optimale prestatie te kunnen leveren.

In tegenstelling tot wat mensen vaak denken is stress niet altijd negatief.

Ons lichaam heeft namelijk stress nodig.

Zonder stresshormonen in je lijf, zou je in de ochtend niet wakker worden en helemaal niet in staat zijn om nog iets te kunnen doen.

Een bepaalde hoeveelheid stress is dus gezond.

Het wordt pas problematisch wanneer we een bepaalde grens over gaan en we de controle kwijtraken en onze focus verliezen.

Wanneer dit gebeurt praten we over ongezonde of negatieve stress en dit kan leiden tot allerlei klachten in ons lichaam en vormt een risico voor onze gezondheid.

De stressreactie van je lichaam

Als je stress ervaart dan activeert je lichaam je sympathische zenuwstelsel en dit zorgt voor de aanmaak van stresshormonen (o.a. adrenaline en cortisol).

Deze hormonen zijn erg nuttig en zorgen ervoor dat je bloeddruk omhoog gaat, energie vrijkomt en je immuunsysteem tijdelijk wordt onderdrukt om je lichaam te activeren en in actie te laten komen.

Dit noemen we ook wel de ‘verstarren, vluchten of vechtrespons’ (‘freeze-flight-fight’) en deze reactie kan behoorlijk lang aanhouden.

Het is interessant om te weten dat het hierbij niet heel veel uitmaakt of de stress die je ervaart mentaal, emotioneel of fysiek is.

Je lichaam maakt hier nauwelijks onderscheidt in en zal in alle gevallen stresshormonen gaan produceren.

Tegenwoordig ervaren de meeste van ons nauwelijks nog veel lichamelijke stress. De stress waar we vandaag de dag mee te maken hebben is in de meeste gevallen mentaal en emotioneel en komt voort uit onze gedachten.

We maken ons druk in het verkeer, irriteren ons aan de kinderen, worden boos op een collega, zijn bang dat we iets verkeerds zeggen of we worden onrustig als we zaken niet af hebben en nog van alles moeten doen.

Een beetje stress is nogmaals prima en zeer nuttig als je bijvoorbeeld een deadline hebt en het als positief ervaart.

Maar als je jezelf langdurig belast met allerlei negatieve vormen van stress, dan zal je daar vroeg of laat last van krijgen en in de problemen komen.

De stressbalans

Hoeveel stress iemand aankan is altijd persoonlijk en voor iedereen anders. De één kan beter tegen stress dan de ander en sommige mensen zijn ook kwetsbaarder en gevoeliger voor stress.

Wat bij de ene persoon kan zorgen voor veel stress, kan bij de ander namelijk niet of nauwelijks stress opleveren.

Hoeveel draaglast iemand aankan en hoe hoog zijn of haar draagkracht is verschilt heel erg per persoon en wordt grotendeels bepaald door iemand zijn omgeving, persoonlijkheid en karaktereigenschappen.

Veel mensen hebben door toenemende prestatiedrang, tijdsdruk of deadlines nog wel eens de neiging om meer gestrest te raken over bepaalde situaties dan ze eigenlijk zouden moeten of willen zijn.

Perfectionisme, ambitie, competitief zijn, niet stil kunnen zitten, te hoge eisen stellen, streven naar waardering van anderen, moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen, geen grenzen aan kunnen geven en pessimisme, zijn allemaal eigenschappen die ervoor zorgen dat iemand sneller gestrest raakt.

En ook een ongezonde leefstijl met verkeerde voeding, onvoldoende slaap, geen lichaamsbeweging en weinig ontspanning kunnen je draagkracht aanzienlijk verminderen.

Wat veroorzaakt stress?

Het ervaren van (te veel) stress betekent ook voor iedereen iets anders.

Want wat bij de ene persoon kan zorgen voor veel stress, kan bij de ander niet of nauwelijks stress opleveren.

Hoeveel stress iemand uiteindelijk aankan hangt heel erg af van de persoon, omdat onze karaktereigenschappen en persoonlijkheid hier ook een grote invloed op hebben.

Veel voorkomende stressgebieden en oorzaken van stress zijn:

Schaarste – gebrek aan geld, tijd, slaap, beweging, natuur, verbinding, erkenning, zingeving, voeding, etc.

Druk – van werk, studie en zelfopgelegde stress; perfectionisme, ambitie, multitasking, niets willen delegeren, altijd bereikbaar zijn, FOMO.

Conflicten – familie, sociaal, werk, keuzestress, streven naar harmonie, streven naar waardering en/of bang zijn voor de mening van anderen, altijd gelijk willen hebben.

Veranderingen in leef- of werksituatie – bijvoorbeeld: een nieuwe baan, een verhuizing, een relatiebreuk, een echtscheiding of het overlijden van een dierbare.

Wat zijn de symptomen van (te) veel stress?

Stress bepaalt onze gedachten, onze emoties, ons gedrag en uiteindelijk onze mentale, emotionele en lichamelijke gezondheid.

Te veel stress kan daarom een enorme grote impact hebben op de kwaliteit van je leven.

Hieronder heb ik een aantal stellingen voor je om je te helpen bij het herkennen van stress.

Beantwoord deze vragen met ‘Ja’ of ‘Nee’.

1. Je lichaam

• Je slaapt slecht en kunt moeilijk je bed uit komen.

• Je hebt weinig energie en bent vaak moe.

• Je hebt last van stijve spieren en pijn op plekken waar je dat nooit had.

• Je hebt regelmatig hoofdpijn en/of pijn in je borst.

• Je hebt vaak pijn in je maag en/of last van darmklachten.

• Je hebt last van een hoge ademhaling en/of hoge hartslag.

2. Je emoties

• Je voelt je vaak onrustig.

• Je maakt je veel zorgen over van alles.

• Je raakt sneller geïrriteerd dan je zou willen zijn.

• Je wordt snel boos.

• Je hebt een gebrek aan focus en kunt je moeilijk op dingen concentreren.

• Je hebt nergens meer zin in.

3. Je gedrag

• Je hebt de neiging om (te) veel te eten.

• Je hebt totaal geen eetlust of alleen trek in ongezonde dingen.

• Je gebruikt regelmatig alcohol, tabak, drugs of andere verdovende middelen.

•Je doet weinig aan beweging.

• Je komt zelden toe aan de dingen die je graag zou willen doen of je schuift alles voor je uit.

• Je hebt steeds minder tijd voor je vrienden en je relatie(s).

• Je hebt de behoefte om jezelf weg te cijferen en/of jezelf te isoleren.

Manage je stress

Stress is een nuttige prikkel die je lichaam nodig heeft en die kan leiden tot het verhogen van je belastbaarheid en je prestaties. (bijv. het aanpassen van het lichaam na een zware training).

Iedereen heeft dagelijks te maken met situaties die een bepaalde mate van stress veroorzaken.

Het wordt echter ongezond, wanneer we voortdurend over onze grenzen heen gaan, controle verliezen en chronisch overbelast raken.

Wanneer dit gebeurt praten we over negatieve stress en die stress kan leiden tot allerlei klachten en in het extreme geval zelfs tot een burn-out of een depressie.

Het is daarom belangrijk om er achter te komen wat jouw negatieve stressfactoren zijn en deze te (h)erkennen en aan te pakken, voordat het echt problematisch wordt.