Wat zou het toch geweldig zijn, als we nooit meer ergens stress van zouden hebben en alles altijd zou gaan zoals wij het graag zouden willen.
Dat we de toekomst zouden kunnen voorspellen en daardoor nooit meer geplaagd zouden worden door ondoordachte situaties en onverwachte narigheid in ons leven.
Of niet?
Hoe realistisch is die gedachte en zouden we onszelf überhaupt wel kunnen ontwikkelen, als we nooit tegen een obstakel aanlopen?
Ik denk dus van niet.
Eén van de beste boeken die ik in de afgelopen jaren gelezen heb en ook regelmatig aanhaal in mijn coaching, is ‘The Subtle Art of Not Giving a F*ck’.
In dit boek stelt schrijver Mark Manson dat het kansloze missie is om van je problemen af te willen, omdat het leven feitelijk niets anders is dan een eindeloze aaneenschakeling van problemen.
De oplossing voor het ene draagt namelijk altijd bij aan het ontstaan van een nieuw probleem.
Het droomhuis dat je koopt moet je onderhouden, die leuke baan die je aanneemt gaat gepaard met deadlines, een nieuwe partner zorgt ook voor spanning in je relatie en als je een kinderwens vervult, dan weet ik zeker dat dit je veel vreugde gaat geven, maar je krijgt er ook een hoop frustratie bij.
Oftewel: “Life is always a problem!”
Er bestaat niet zoiets als een pijnvrij of een probleemloos leven, tenzij je helemaal niets wilt, niets verwacht, geen ambitie hebt, nergens bang voor bent of helemaal niet bestaat.
Een leven zonder problemen lijkt ideaal, maar als je hier langer dan drie seconden over nadenkt, dan realiseer je je dat problemen een onvermijdelijk onderdeel zijn van ons onvoorspelbare bestaan.
De vraag is dus: “Welke problemen wil jij?”
Als je leeft, dan zal je altijd te maken krijgen met uitdagingen en zullen er obstakels op je pad gaan komen, waar je zelf niet voor zou kiezen en niets tegen kunt doen. #shithappens
We kunnen onze omstandigheden niet controleren, maar hoe we ermee omgaan, daar kunnen we wél verantwoordelijkheid voor nemen en dit kan ontzettend veel bijdragen aan je ontwikkeling en je persoonlijke groei.
Verrassing of probleem?
Als het leven gaat zoals wij dat graag zouden willen, dan voelen we ons prima.
We hebben dan vooral te maken met ‘voorspelbare’ problemen en dingen die we al weten, zoals: welke kleren we aantrekken, welke trein we moeten pakken, welke wasverzachter we moeten gebruiken, welke boodschappen we moeten halen en waar de telefoonoplader ligt. #firstworldproblems
Dit noemen we dan ‘goede dagen’, omdat we het gevoel hebben dat we alles onder controle hebben en voornamelijk kunnen leven op de automatische piloot.
Wanneer er iets onverwachts gebeurt, dat (te) ver buiten ons voorspellende vermogen ligt, dan moet ons brein gaan schakelen en worden we gefrustreerd of raken in paniek.
Dit vereist namelijk (meer) denkvermogen en een aanpassing van ons gedrag.
‘Oh shit, dit zag ik niet aankomen: wat ga ik nu doen?’
Als we uit onze routines worden gehaald door iets wat we leuk vinden of iets wat op dat moment in ons voordeel werkt, dan hebben we daar weinig stress van.
Dit noemen we dan een ‘verrassing’ en we gaan vervolgens weer vrolijk door met onze dag.
‘Hé, een kaartje van een vriendin? Wat leuk!’
‘Geen rij bij de kassa? Lucky me!’
‘Gratis parkeren? Top!’
Maar als we verrast worden door iets waar we totaal niet op zitten te wachten, dan vinden we dit irritant en volgt er een meer stressvolle reactie op dit ‘potentiële gevaar’.
Alles wat we niet zien aankomen, triggert ons overlevingssysteem en geeft ons een gevoel van onveiligheid, wat altijd gepaard gaat met negatieve emoties en gedachten (en meestal irrationeel gedrag).
Dit kan van alles zijn, zoals een onverwachte file, het uitvallen van een collega, een kind dat huilt, een kapotte telefoon, etc., etc.
We noemen het dan ook geen verrassing meer, maar een probleem en van zo’n situatie (en alle nare gevoelens die daarbij horen) willen we het liefst zo snel mogelijk af, omdat we er (nog meer) stress van krijgen.
Een probleem is een verrassing waar je niet op zit te wachten.
Ons leven is niets anders dan een doorlopende dans van problemen. Of van verassingen, als je het zo ziet.
Sommige problemen zijn eenvoudig op te lossen, maar er zijn ook problemen waarbij de oplossing veel minder voor de hand ligt.
Dit komt omdat veel dingen waar we tegenaan lopen voortkomen uit onze onbewuste overtuigingen en het gevolg van onze verwachtingen zijn.
Hier ga ik later op terugkomen, maar als je een oplossing wilt vinden voor je frustratie(s), dan moet je beginnen bij je verwachtingen en bij de ware aard van het ‘probleem’.
Je doet het probleem
Naast het feit dat het leven een oneindig proces is van, ben ik ook van mening dat problemen eigenlijk niet bestaan.
Nu hoef je mij geen waslijst te geven van alle shit waar je mee worstelt, want er zullen ongetwijfeld dingen zijn waar je momenteel mee zit.
Ik wil hiermee niet zeggen dat je geen probleem in je leven kunt ervaren, maar mijn punt is dat een probleem geen zelfstandig ding is.
En waar je nooit vanaf kan komen, als je zo denkt.
Materiële zaken zoals oude schoenen of een kapotte broek kun je weggooien en vervangen, maar je probleem met het verkeer, op je werk, met je familie of in je relatie, die zitten tussen je oren.
Problemen zijn geen ‘dingen’ die je kunt vastpakken.
Het is begrijpelijk dat de meeste mensen op deze manier denken, omdat we van jongs af aan geleerd hebben om overal labels op te plakken en onszelf overal mee te identificeren.
Hier is ook helemaal niets mis mee, maar als je dit ook gaat doen met je problemen, dan ontstaat er vroeg of laat een véél groter ‘probleem’.
Het wordt namelijk lastig om een probleem op te lossen, als je ervan overtuigd bent dat je een probleem HEBT of dat jij zélf het probleem BENT.
En dat laatste is helemaal funest, omdat je onmogelijk van je ‘zelf’ af kunt komen.
Ik heb een hekel aan mijn collega;
Ik heb te weinig tijd;
Ik heb te veel stress;
Ik heb faalangst;
Ik heb een eetstoornis;
Ik ben een ochtendmens;
Ik ben lui;
Ik ben een uitsteller;
Ik ben te dik;
Ik ben een roker;
Ik ben een perfectionist
Ik ben depressief;
etc.
Een probleem is niet iets wat je HEBT of wat je BENT, maar iets dat voorkomt uit je GEDRAG. Het ontstaat door hoe je DENKT en wat je DOET.
Of het nu gaat om slaapproblemen, faalangst, perfectionisme, een verslaving, een burn-out of een depressie, het is cruciaal om er op deze manier naar te kijken:
Je hebt of bent niet je probleem, maar je doet het!
Als je dit kunt inzien, dan ontstaat er afstand tussen wat je werkelijk BENT en wat je DOET en is er een mogelijkheid om jezelf te observeren en je gedrag te onderzoeken.
Waarom doe ik dit?
Als je hebt aangenomen dat je probleem niet ‘een ding’ is, maar iets is ‘wat je doet’, dan kan ik me voorstellen, dat je jezelf afvraagt waarom je het doet en waar het vandaan komt.
Het is alleen geen eenvoudige opgave om daarachter te komen, omdat wij mensen allemaal onbewuste drijfveren hebben, die invloed hebben op ons gedrag.
Sommige van deze (overlevings-) patronen zitten zelfs zo diep in ons systeem, dat je daar nooit achter gaat komen.
In de meeste gevallen hoef je dit ook helemaal niet te weten, omdat de oplossing (bijna) altijd ligt in de herkenning én de acceptatie ervan, niet in de onderliggende oorzaken.
Het stellen van de ‘waarom-vraag’ gaat je op een gegeven moment niet verder helpen, omdat je deze vraag oneindig kunt blijven stellen.
Ons gedrag (en het gedrag van anderen) is de uitkomst van ontelbaar veel factoren en hoever in het verleden en hoeveel generaties terug wil je gaan?
Het blijven stellen van de ‘waarom-vraag’ is daarom niet zo’n goed idee.
Je maakt hiermee al snel een probleem van jezelf (‘waarom doe ik het niet goed?’) of van anderen (‘waarom doen zij zo irritant?!’) of van je omstandigheden (‘waarom regent het altijd als ik een vrije dag heb?!’).
De ‘waarom-vraag’ geeft jouw emotionele brein een excuus om geen verantwoordelijkheid te nemen en om een dader aan te wijzen en zelf in een slachtofferrol te stappen.
En dit slachtofferschap maakt je machteloos en gaat je absoluut niet verder helpen en ook je relaties niet ten goede komen.
Vooral mensen met een extreem laag zelfbeeld gebruiken deze (overlevings-) strategie, omdat zij veel schaamte voelen en zichzelf vaak veroordelen, om zichzelf te beschermen en klein te houden.
Maar het heeft niet zoveel zin om alles het te willen verklaren, want de oplossing voor een ‘probleem’ ga je nooit vinden in de oorzaak ervan.
Zelfs als je zou weten waar je faalangst, woedeaanvallen of verslaving vandaan komt, dan wil je alsnog weten wat jouw emotionele triggers zijn en hoe je hiermee om kunt gaan.
Het probleem is nooit het probleem, maar de oplossing voor iets anders.
Dit is ook belangrijk om te weten.
Problemen komen altijd voort uit onze behoefte aan veiligheid en verbinding en het willen bevredigen van onze verlangens, dus wat heb je nodig en wie of wat veroorzaakt jouw frustratie?
Wat zijn je verwachtingen en wat zijn de feiten? Kun je daar iets mee?
Verwachtingen en feiten
De meeste mensen beschouwen een probleem als één ding dat hun leven verpest: een vervelend kind, een trein die te laat komt, een rij bij de kassa, de file, hoofdpijn, etc.
Maar een probleem bestaat nooit uit één ding, maar altijd uit twee dingen: een verwachting en een feit.
Het is het verschil tussen de werkelijkheid en onze voorspelling ervan; de tegenstelling tussen iets ‘wat-zou-moeten-zijn’ en ‘wat-is’.
Dit lijkt alleen niet zo, omdat wij geneigd zijn om te denken dat ons probleem de werkelijkheid is en dat het onze omgeving is die niet meewerkt.
Hierdoor verzetten we ons tegen de feiten en krijgen we stress van alles wat (volgens ons) niet verloopt zoals het ‘zou moeten zijn’.
Wat helemaal niet zo gek is, omdat we allemaal een behoefte hebben aan autonomie en causaliteit.
We willen dat het leven voorspelbaar is en dat we daar zelf invloed op hebben, want dit geeft ons een gevoel van veiligheid.
Maar hoe groter deze drang naar controle wordt, hoe meer problemen we erbij krijgen.
Het probleem is niet het probleem, maar de behoefte aan controle.
Wat verwacht ik?
Wij mensen leven in een wereld die gecreëerd wordt door onze eigen ervaringen en onze perceptie van de dingen om ons heen.
Aan de hand daarvan vertellen we onszelf een verhaal en die verhalen geven ons een eigen beeld van de werkelijkheid.
Wat natuurlijk superhandig is, want als we dit niet zouden kunnen, dan zouden we geen doelen kunnen stellen en geen plannen kunnen maken voor de toekomst.
Maar hiermee creëren we dus ook al onze ‘problemen’.
We hebben verwachtingen over hoe dingen zouden moeten gaan om bij onze doelen uit te komen en creëren daarmee een wereld in ons hoofd, die volgens ons moet voldoen aan het beeld dat we voor onszelf hebben bedacht.
We lijden onder onze eigen verwachtingen en onze aannames over wat we ervaren. Niet onder de feiten en de wereld zoals die werkelijk is.
Het zijn onze fantasieën en onze verlangens die ons voortdurend in de weg zitten:
1. Of we willen iets wat er niet is;
2. Of we willen af van iets wat we niet willen.
En daar krijgen we de meeste stress van, want we zijn met de realiteit in gevecht.
Is het een probleem?
Een probleem is pas een probleem, als jij het zo ervaart.
Ik begrijp best wel dat iemand met een serieus probleem in zijn leven niet op deze opmerking zit te wachten en het is ook niet mijn bedoeling om de shit waar mensen zich in kunnen bevinden te bagatelliseren.
Ik maak deze opmerking om je nogmaals wakker te schudden en je uit de gedachte te halen, dat ‘een probleem’ nooit één feit is of per definitie ‘waar’ is, maar jouw persoonlijke perceptie is van een bepaalde situatie.
Vanuit een overleefstand heeft ons brein heel sterk de neiging om ons maar twee opties te geven (“leven of overleven?”) en te blijven hangen in de gedachte: “Is dit goed of is dit slecht?”.
En dit zogenaamde ‘zwart-wit denken’ is de oorzaak van veel frustratie en is het gevolg van trauma’s uit ons verleden en van te veel negatieve stress.
Het is niet eenvoudig om dit te realiseren, maar er zijn altijd talloze mogelijkheden en potentiële oplossingen voor een ‘probleem’, als je de aannames over jezelf en over anderen durft los te laten.
Je gaat nooit tot een oplossing komen door aan al je verwachtingen en valse overtuigingen vast te blijven houden en door overal “Ja, maar …!“ tegen te zeggen en je altijd bezig te houden met wat er allemaal niet kan.
Het is belangrijk om vol verwondering de wereld in te kijken en altijd nieuwsgierig te blijven.
Dit doe je door in opties te blijven denken en eens wat vaker te beginnen met de woorden: “Ja, wat als …?” of met “Ja, en …?”!
Vind je dit artikel interessant?
Download dan net als 2500+ anderen mijn e-book en ontvang meer inzichten van mij in je mail!
LEON NAN
Vitaliteitscoach voor mannen die een bewust leven willen leiden en meer standvastig willen zijn.
Hulp nodig?
Wil jij meer rust in je hoofd, energie in je lijf en zin in je dagen? Then let’s talk! Klik hieronder en plan direct een vrijblijvend gesprek.
